İşyerlerinde Fazla Sürelerde Çalışma ve Fazla Mesai
Ülkemizde fazla sürelerde çalışma ve fazla mesai süreleri 4857
sayılı iş kanunun 41. maddesinde düzenlenmiştir. Ancak, Türkiye'de iş kanunu
kapsamında fazla mesai dışında bir işte çalışabilme konusunda net bir hüküm
bulunmamaktadır. Bu konuda işverenin izni ve işin gerektirdiği zamanı ve
enerjiyi verimli kullanma konusunda uyum gereklidir. Yani, çalışanlar fazla
mesai sürelerinde genellikle işverenlerinin onayı olmadan ikinci bir iş
yapamazlar, ancak bazı durumlarda işverenlerin izin verebileceği veya bu konuda
esneklik gösterebileceği özel anlaşmalar olabilir. Bu nedenle, çalışanlar bu
tür durumları işverenleriyle görüşerek belirlemelidirler. Bu kanun, çalışma
saatleri, fazla sürelerde çalışma ve fazla mesai gibi konuları kapsar.
Fazla sürelerde çalışma, normal çalışma saatleri dışında,
işverenin talebi veya işin gereği olarak çalışanın çalışma süresinin
artırılmasıdır.
Haftalık bazda bir çalışanın toplam çalışma süresi 45
saattir. Örneğin bir işyerinde vardiyalı olarak çalışan bir kişi günde 7 saat
çalışıp, 1 saat öğle molası veriyorsa, haftanın 6 günü bu şekilde çalışan kişi
toplamda 42 saat çalışmışsa ve işvereni tarafından haftalık mesaisi bu şekilde
belirlenmişse, çalışanın toplam 45 saati doldurması beklenemez. 63'üncü madde
hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hâllerde, işçinin haftalık
ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı
haftalarda toplam kırk beş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma
sayılmaz. Ancak 7.güne sarkmaksızın mesai saati bitiminde bazı çalışma
günlerinde toplamda 11 saati geçmemek kaydıyla fazla sürelerde çalışma talep
edebilir.
İş Kanunu'na göre,
haftalık çalışma süresi 45 saati geçemez. Ancak, işverenin ihtiyacına bağlı
olarak haftalık çalışma süresi 45 saati aşacak şekilde fazla sürelerde çalışma
yapılabilir. Bu durumda, fazla çalışma saatleri için çalışana ek ücret ödenmesi
gerekmektedir. Ek ücret, normal çalışma saat ücretinin en az %50 fazlası olarak
belirlenir.
Fazla mesai, normal çalışma saatlerinin dışında çalışılması
ve bu çalışmanın ücret karşılığında yapılmasıdır. İş Kanunu'na göre, fazla
mesai saatleri haftada 11 saati geçemez. Yani fazla mesailerle birlikte
haftalık toplam olarak 66 saati geçemez. Fazla çalışma süresinin toplamı bir
yılda 270 saatten fazla olamaz. Haftalık fazla mesai süresi, işveren ve çalışan
arasında yapılan anlaşmaya göre belirlenir. Fazla mesai sürelerinde çalışanlara
normal saat ücretlerine ek olarak fazla mesai ücreti ödenir.
4857 sayılı İş Kanunu, çalışanların haklarını korumayı
amaçlayan önemli bir mevzuattır. Bu kanun, fazla sürelerde çalışma ve fazla mesai
gibi konuları düzenleyerek işverenlerin ve çalışanların haklarını belirler. Bu
sayede, adil çalışma koşulları sağlanır ve iş ilişkileri düzenlenmiş olur.